Bir kişi düşünün; doğduğu günden itibaren taşıdığı soyadı nedeniyle sürekli yanlış algıların kurbanı oluyor. İlk olarak okul yıllarında başlıyor sıkıntılar. Arkadaş çevresinde soyadı alay konusu ediliyor, öğretmenler bile bazen bu soyadı yüzünden kişiyi farklı biriyle karıştırıyor ya da istemsizce önyargılı davranıyor. Ergenlik çağında bu durum daha da derinleşiyor; kimliğiyle barışık kalmaya çalışan birey, sürekli olarak soyadının yarattığı algı ile mücadele etmek zorunda kalıyor.
Yetişkinlik döneminde, bu sorunun boyutu daha da büyüyor. İş başvurularında soyadı fark edilir fark edilmez kişinin geçmişi sorgulanıyor, bazı kurumlar açıkça dile getirmese de soyadından rahatsızlık duyduklarını hissettiriyorlar. Hatta bir iş yerinde, işe alım sürecinde olumlu değerlendirilen kişi, yalnızca soyadı nedeniyle güvenlik soruşturmasında takılıyor. İnsan kaynakları yetkililerinden biri açıkça söylemese de ima yoluyla, soyadının “problemli” bir geçmişi çağrıştırdığını, kurumun itibarına zarar verebileceğini söylüyor.
Bir başka örnekte, kişi kamu kurumunda bir memuriyet görevine başvuruyor. Evraklarını teslim ettikten sonra süreçte hiçbir eksik yokken dosyasının bekletildiğini fark ediyor. Sonradan öğreniyor ki, aynı soyadı daha önce adli bir vakaya karışmış bir kişiyle benzerlik taşıdığı için işlemleri dondurulmuş. Tüm açıklamalara rağmen, soyadının oluşturduğu bu kötü izlenim, ön yargının kurbanı olmasına neden oluyor. Her şey hukuka uygun olsa da, o soyadının bıraktığı psikolojik etki, onu dışarıda tutmaya yetiyor.
Toplumda bazı soyadları geçmişte yaşanmış olaylarla, suça karışmış kişilerle ya da ideolojik yapılarla ilişkilendirilmiş olabilir. Bu durum, o soyadını taşıyan kişiler için sürekli bir kimlik sorgulamasına, bazen de dışlanmaya neden olur. İnsanlar bu durumla sadece resmi dairelerde değil, sosyal ilişkilerde de karşılaşabilir. Komşuluk ilişkilerinde, okul veli toplantılarında, sosyal medya yorumlarında bile soyadı üzerinden bir etiketleme yapılır. Kimi zaman insanlar sırf soyadı nedeniyle kendilerini anlatmak zorunda kalır, açıklama yapar, bazen de geçmişte yaşanmış olaylarla hiçbir ilgileri olmamasına rağmen suçlanır ya da yargılanırlar.
Bu soyadı meselesi, bireyin psikolojisini de ciddi biçimde etkiler. Kendini sürekli savunma ihtiyacı hisseden kişi, zamanla soyadını değiştirmeyi bile düşünmeye başlar. Bazı insanlar mahkeme kararıyla soyadını değiştirse de, geride bıraktığı izler bir süre daha onunla birlikte yaşamaya devam eder. Özellikle dijital çağda, internet arama motorlarında çıkan sonuçlar, insanların yaşamlarına dair çok daha hızlı ve kalıcı önyargılar oluşturabiliyor.
Tüm bu yaşananlar gösteriyor ki, bir insanın sadece adı ya da soyadı üzerinden değerlendirilmesi, modern toplumda hâlâ ciddi bir adaletsizlik biçimi olarak varlığını sürdürüyor. Bu durum sadece bireysel bir sorun değil, aynı zamanda sistemsel bir mesele. Kurumların, insanların geçmişine dair şeffaflık ararken kimlik bilgilerini tek boyutlu yorumlamaları, ayrımcılığa varan sonuçlar doğurabiliyor. Soyadı, kişinin ne olduğuna değil, nereden geldiğine odaklanılmasına neden oluyor. Oysa insanları değerlendirmek, yalnızca ismine, soyadına ya da ailesine değil; karakterine, yeteneklerine ve davranışlarına bakılarak yapılmalı.
Bu tür hikâyeler, hem bireylerin yaşadığı kişisel zorlukları hem de toplumun yapısal önyargılarını gözler önüne seriyor. Soyadı nedeniyle dışlanan, gittiği yerden kovulan ya da sürekli etiketlenen insanlar, görünmez bir yük taşıyorlar. Bu yükün hafiflemesi için sadece bireysel çaba yetmez; toplumun da bu konuda farkındalık geliştirmesi, insanları geçmişin gölgesinden çıkarması gerekir. Aksi halde, bir soyadının bir ömre mal olması kaçınılmaz hale gelir.
Üstteki Resimden Diğer Sayfaya Geçiş Yaparak Haberin Devamını Okuyabilirsiniz..
